Cam Sanatçılığı

Meslek Kodu:

231301

Kapalıçarşı’da

54

cam sanatçısı var.

CAM SANATI

Cam sanatı demek, 1000 derecenin üzerindeki ısılara çıkabilen fırınlarda eritilip su gibi akıcı olan bir cam hamurunu alıp ustalıkla biçimlendirerek soğutmak demektir. Bu iş ise birkaç dakikayla, bazen saniyelerle sınırlıdır. Cam ilk günden bu yana maddi değeri yüksek olmayan kum, kireç, soda gibi basit ham maddelerle ve bilinen tekniklerle üretilir. Tarihin her döneminde, bir bölgenin cam ürünleri, o yörenin yönetim, tasarım, ve sanayi gücünü temsil eden birer kimlik ürünü olmuştur. Bir müzenin vitrininde duran herhangi bir cam eser, onun üretildiği dönemi ve bölgeyi adeta bir belge kadar açıklıkla tanımlar. Camın bir başka özelliği; ilk günden bu güne kadar, hem ucuz ve kullanışlı, hem de en pahalı ve değerli ürünlere kadar, neredeyse sonsuz genişlikteki bir alanda kullanılmış olmasıdır.

Anadolu’da, binlerce yıl boyunca yapılmış olan her cam ürün, cam ustalarının kendilerine göre oluşturduğu ve üstelikte yazılı olmayan binlerce hünerin uç uca eklenmesiyle zenginleştirilmiştir.

İlk cam üretimi, bir tür potada erimiş camın bir metal çubukla bir bal gibi alınıp, akmaması için döndürülerek biçimlendirilmesiyle yapılmıştır. Bu sıcak ve akıcı cam hamuru, ya bu çubuğun ucuna yapıştırılıp, işlenip, soğutularak ya da çubuğun ucunun bir tür iç kalıp gibi hazırlanmasıyla biçimlendirilmiştir. Bu yüzden bu tür ilk cam üretim teknikleri genellikle ‘iç-kalıp’ olarak adlandırılmıştır.

Şekillendirilen cam objelerin üzerine boya veya desen işleme sanatına vitray denir. Orjinali kırık camların birleştirilerek desen oluşturma tekniği olan vitray, cam boyaları ile boyama ve konturlama yapılarak desen oluşturulmasıdır.
Cam işlemeciliğinde kullanılan ana maddelerden bir kısmı; cam kırığı, silis taşı, sodyum karbonat, kireç taşı ve nitrat gibi maddelerdir. Cam süsleme için kullanılan renklerden sarı ve yeşil kromdan, beyaz çinkodan, mor magnezyumdan, kırmızı bakırdan, yeşil ve mavi demirden, menekşe moru nikelden, koyu sarı amber rengi gümüşten, pembe ve kırmızı altından, koyu mavi ise kobalttan elde edilir.

Osmanlı döneminde devlete ait mimari yapıların kalın ve sağlam duvarları büyük mekânları örtmekteydi. Cam ustaları ise, tam tersi, bu duvarları delip en renkli ışıkları içeri almaya uğraşmışlardır. Bu uğraş 500 yıl önce Osmanlı cam sanayini, sanatını ve sonuçta tepedeki ışığı yaratmıştır .Bu dönemin ilk ve en önemli eseri Süleymaniye Camii’dir.. Süleymaniye Camii’ndeki eserleri yapan cam ustaları, daha sonra cam sanatı ve mimarisini bütün Anadolu’da yaygınlaştırma bakımından bir dönüm noktasına ulaştırmıştır. 16.yy.da geleneksel camcılık saray tarafından desteklenmiş ve denetlenmiş, fırınlar için gerekli odun bile hükümet tarafından sağlanmıştır. Sarayda cam ustaları en üst düzeydeki sanatçılar arasında olup, ‘Camgeran’ olarak isimlendirilmişlerdir.
Şekillendirilen cam objelerin üzerine boya veya desen işleme sanatına vitray denir. Orjinali kırık camların birleştirilerek desen oluşturma tekniği olan vitray, cam boyaları ile boyama ve konturlama yapılarak desen oluşturulmasıdır.

Cam işlemeciliğinde kullanılan ana maddelerden bir kısmı; cam kırığı, silis taşı, sodyum karbonat, kireç taşı ve nitrat gibi maddelerdir. Cam süsleme için kullanılan renklerden sarı ve yeşil kromdan, beyaz çinkodan, mor magnezyumdan, kırmızı bakırdan, yeşil ve mavi demirden, menekşe moru nikelden, koyu sarı amber rengi gümüşten, pembe ve kırmızı altından, koyu mavi ise kobalttan elde edilir.

Cam işleme sanatı hikayesinin yüzyıllardan bu yana devam etmesinin en önemli nedenlerinden biri camın elimizden düşmeyen nadir malzemelerden biri oluşudur. Cam işleme sanatı da en az camın kendisi kadar kırılgan ve korunması gereken bir alandır.

Geleneksel El Sanatlarımızdan Cam İşlemeciliği ve Tezyinat Sanatı da Anadolu nun kültür mirasıyla yoğrularak oluşmuştur. Osmanlı İmparatorluğunun sanata verdiği değer ve önemle 17. yüzyılda İstanbul Paşabahçe de ilk atölyelerde üretilen objeler, günümüzde müzelerde sergilenmektedir.

Geçmişte üretilen objelerin benzerleri ve diğer versiyonları da bugün butik mağazalarda el işi olarak üretilmekte ve her bir obje kişiye özel olma özelliği taşımaktadır.

Kaynak: http://yumurtaliekmek.com/cam-sanati-nedir-nasil-yapilir-tarihte-cam-sanati/